* U utorak, 23. novembra, u ispunjenoj Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru, održano je, u organizaciji somborskog „Bunjevačkog kola“, svečano predavanje povodom 300-godišnjice rođenja prvog somborskog gradonačelnika, Bunjevca Martina Parčetića, i povodom 103. godišnjice održavanja Velike narodne skupštine u Novom Sadu. Predavači su bili istoričar prof. dr Saša Marković, dekan Pedagoškog fakulteta u Somboru, i zavičajni istoričar i publicista Milan Stepanović
O životu i delu prvog somborskog gradonačelnika Martina Parčetića (1721-1789) govorio je Milan Stepanović, naglasivši ulogu koju je ovaj mladi somborski graničarski konjički zastavnik imao u procesu sticanja statusa slobodnog i kraljevskog grada Sombora, čije je izaslanstvo predvodio u pregovorima na carskom dvoru u Beču, između 1745. i 1748. godine. Stepanović je rekao da je imenovanje Parčetića na čelo somborskog izaslanstva predstavljao srećan odabir i da je upravo on na svojim plećima poneo i najveći teret troipogodišnje borbe za elibertaciju Sombora.
Zahvaljujući njegovom diplomatskom umeću, ali i rešenosti i odlučnosti da sprovede u delo zamisao svojih sugrađana, Sombor je uspeo u svojoj nameri i Somborci su 1749. godine stali na prag građanskog društva, a njihov grad je, svega godinu posle Novog Sada, postao slobodan i kraljevski. Prilikom prvih izbora za gradska predstavnička i izvršna tela 27-godišnji Martin Parčetić izabran je, krajem aprila 1749. godine, za prvog somborskog velikog sudiju (gradonačelnika u današnjem smislu te dužnosti). Stepanović je u svom izlaganju govorio i o nobilitaciji Martina Parčetića, koji je 1753. godine, odlukom carice i kraljice Marije Terezije, dobio titulu plemića, zbog svojih ratnih i civilnih zasluga.
Svoje izlaganje Stepanović je završio zaključkom da značaj i nemerljive zasluge Martina Parčetića ni do danas u somborskoj istoriografiji i svesti Somboraca nisu potpuno i do kraja prepoznate, kao i da se Sombor, kao grad, sve do sada, ni jednim gestom nije odužio jednom od svojih utemeljitelja i svom prvom gradonačelniku (među 330 somborskih ulica danas nijedna ne nosi njegovo ime, nigde ne postoji ni memorijalni natpis ili ploča o njemu, a o spomeniku da i ne govorimo). Ipak, ime Martina Parčetića, prvog somborskog gradonačelnika, konstatovao je Stepanović, ostaje zapisano u istoriji grada da jasno svedoči o njegovom velikom političkom podvigu i ključnom značaju njegovih aktivnosti za nastanak građanskog Sombora.
Prof. dr Saša Marković u svom izlaganju načinio je genezu srpsko-bunjevačkih odnosa i bliske političke saradnje u godinama koje su prethodile Prvom svetskom ratu, a definisao je i zajedničke nacionalne interese koji su predstavljali sponu te saradnje, posebnu imajući u vidu izloženost oba etnikuma nasilnoj mađarizaciji i nacionalnoj obespravljenosti, vidno izraženim s kraja 19. i s početka 20. stoleća. Prof. Marković je govorio i o novembarskim danima 1918. godine u Somboru, te o zajedničkoj političkoj akciji putem Mesnog narodnog veća Srba i Bunjevaca, kao i političkim osobenostima te saradnje u vreme priprema za Veliku narodnu skupštinu u Novom Sadu.
Govoreći o ovom događaju, prof. Marković je objasnio zašto je suštinska bila odluka bačkih Bunjevaca da u novu zajedničku državu Južnih Slovena ne stupe preko Narodnog vijeća Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu, već putem neposrednog prisajedinjenja Bačke, Baranje i Banata Kraljevini Srbiji, kao jednoj od pobednica Velikog rata, sa nesumnjivim ugledom i velikom podrškom zapadnih saveznika, pre svega SAD i Francuske.
Tokom predavanja konferansije Ružica Parčetić pročitala je odlomke iz pisama Martina Parčetića, upućenih iz Beča svojim sugrađanima 1746. i 1747. godine, a pisane bunjevačkim narodnim govorom, kao i tekst zajedničkog proglasa Mesnog narodnog veća Srba i Bunjevaca u Somboru svojim sunarodnicima, od 5. novembra 1918. godine. Svečanost je oplemenio nastup pevačkih grupa „Varošani“ i „Varošanke“ GKUD „Ravangrad“.
Projekat je podržao grad Sombor, po konkursu za nacionalne manjine.
- U dodatku pogledajte još fotografije: 1) Izjava predsednice Nacionalnog saveta Bunjevaca Suzane Kujundžić Ostojić za Radioteleviziju Vojvodine; 2) Konferansije Ružica Parčetić; 3-4) pevačke grupe "Varošanke" i "Varošani"; 5-6) predavači, Milan Stepanović i prof. dr Saša Marković
Medijska pažnja i pratnja: Novi Radio Sombor
(Sva autorska prava eventualnog daljeg objavljivanja ove rubrike i njenog celovitog sadžaja postavljeno na portalu Novog Radio Sombora bez upita i dozvole bilo koje strane ili pojedinca zaštićena i zadržana svim relevantnim pravnim mehanizmima!)
